دوران بارداری یکی از حساس‌ترین و درعین‌حال زیباترین دوره‌های زندگی هر زنی است. بدن مادر در این زمان دستخوش تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی فراوانی می‌شود که می‌تواند سیستم ایمنی را ضعیف‌تر کند. به همین دلیل، احتمال ابتلا به سرماخوردگی در این دوران افزایش می‌یابد. اما آیا سرماخوردگی در بارداری خطرناک است؟ و مادران باردار چگونه می‌توانند بدون آسیب به جنین خود، از شر علائم آزاردهنده سرماخوردگی خلاص شوند؟ در این مقاله به‌طور جامع به این موضوع می‌پردازیم.
علت افزایش احتمال سرماخوردگی در بارداری
در دوران بارداری، سیستم ایمنی بدن به طور طبیعی تضعیف می‌شود تا از رد شدن جنین توسط بدن جلوگیری کند. این کاهش ایمنی، اگرچه کاملاً طبیعی است، اما بدن را در برابر ویروس‌های فصلی مانند ویروس سرماخوردگی آسیب‌پذیرتر می‌کند. همچنین تغییرات در حجم خون و عملکرد دستگاه تنفسی می‌تواند باعث خشکی مجاری تنفسی و افزایش احتمال ابتلا به عفونت‌های تنفسی شود.
آیا سرماخوردگی در دوران بارداری خطرناک است؟
در بیشتر موارد، سرماخوردگی خفیف برای مادر و جنین خطرناک نیست. معمولاً علائم طی ۷ تا ۱۰ روز به‌صورت خودبه‌خود برطرف می‌شوند. با این حال، در برخی موارد ممکن است ویروس باعث تب بالا، عفونت‌های ثانویه مثل سینوزیت یا برونشیت شود که در صورت بی‌توجهی می‌تواند به جنین آسیب بزند.
اگر تب بالای ۳۸ درجه، تنگی نفس یا سرفه‌های شدید داشتید، یا اگر علائم بیش از ۱۰ روز ادامه یافت، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
علائم سرماخوردگی در بارداری
- گلودرد و سوزش گلو
- آبریزش یا گرفتگی بینی
- عطسه مکرر
- سرفه خشک یا همراه با خلط
- بدن‌درد و خستگی
- تب خفیف
- سردرد یا بی‌اشتهایی
درمان سرماخوردگی در بارداری؛ راه‌های امن و مؤثر
نکته مهم: بدون تجویز پزشک هیچ دارویی مصرف نکنید. بسیاری از داروهای ضدسرماخوردگی دارای ترکیباتی هستند که می‌توانند برای جنین مضر باشند.
۱. استراحت کافی
در این دوران، بدن نیاز به انرژی زیادی دارد. استراحت کافی و خواب منظم به سیستم ایمنی کمک می‌کند تا سریع‌تر ویروس را از بدن دفع کند. از کارهای سنگین و استرس‌زا پرهیز کنید.
۲. مصرف مایعات فراوان
نوشیدن آب، سوپ، دمنوش‌های ملایم و آبمیوه طبیعی به بدن کمک می‌کند تا سموم را دفع و ترشحات بینی را رقیق‌تر کند. از نوشیدنی‌های گازدار یا پرکافئین دوری کنید.
۳. تغذیه مناسب
مصرف میوه‌های حاوی ویتامین C مانند پرتقال، کیوی و فلفل دلمه‌ای و غذاهای سرشار از روی مثل تخم‌مرغ و گوشت قرمز باعث تقویت ایمنی می‌شود. سوپ مرغ یکی از بهترین غذاها برای دوران سرماخوردگی است.
۴. استفاده از بخور گرم
هوای خشک باعث تحریک گلو و بینی می‌شود. بخور گرم یا دوش آب گرم باعث باز شدن مجاری تنفسی می‌گردد. می‌توانید چند قطره اسانس نعناع یا اکالیپتوس اضافه کنید، اما حتماً با پزشک مشورت کنید.
۵. شست‌وشوی بینی با سرم نمکی
اسپری یا سرم نمکی (سالین) یکی از بی‌خطرترین روش‌ها برای باز کردن بینی و کاهش احتقان است. روزی چند بار از آن استفاده کنید.
۶. عسل و لیمو
ترکیب یک قاشق عسل طبیعی با چند قطره لیموترش در آب گرم، گلودرد را تسکین داده و خاصیت ضدباکتریایی دارد. این نوشیدنی طبیعی برای دوران بارداری کاملاً بی‌ضرر است.
۷. داروهای مجاز
پزشک ممکن است مصرف داروهایی مانند استامینوفن را برای کاهش تب و درد تأیید کند. از مصرف داروهایی مانند ایبوپروفن، آسپیرین و برخی آنتی‌هیستامین‌ها خودداری کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر هر یک از موارد زیر را مشاهده کردید، باید فوراً با پزشک تماس بگیرید:
- تب بالای ۳۸٫۵ درجه سانتی‌گراد
- سرفه با خلط زرد یا سبز
- تنگی نفس یا خس‌خس سینه
- درد قفسه سینه
- ادامه علائم بیش از ده روز
- کاهش حرکات جنین
پیشگیری از سرماخوردگی در دوران بارداری
پیشگیری همیشه بهترین راه است. رعایت چند نکته ساده می‌تواند احتمال ابتلا به سرماخوردگی را تا حد زیادی کاهش دهد:
- شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون
- پرهیز از تماس با افراد بیمار
- تهویه مناسب فضای خانه
- مصرف میوه و سبزی تازه
- واکسن آنفلوآنزا با تجویز پزشک
- استفاده از ماسک در محیط‌های شلوغ
روش‌های طبیعی تسکین علائم
اگر علائم خفیف دارید، می‌توانید با چند روش طبیعی بدون نیاز به دارو، احساس بهتری پیدا کنید:
- غرغره آب نمک برای گلودرد
- بخور گیاهانی مانند بابونه یا زنجبیل
- کمپرس گرم روی سینوس‌ها برای کاهش درد
- استنشاق بخار آب
- نوشیدن چای زنجبیل، نعناع یا آویشن (در حد متعادل و با تأیید پزشک)
آیا داروهای گیاهی در بارداری بی‌خطرند؟
هرچند داروهای گیاهی طبیعی‌اند، اما برخی از آن‌ها برای جنین خطرناک هستند. گیاهانی مانند گل گاوزبان، شیرین‌بیان و بابونه در مقادیر زیاد می‌توانند اثرات نامطلوبی داشته باشند. پیش از مصرف هر نوع دمنوش یا مکمل، حتماً از پزشک یا ماما راهنمایی بگیرید.
مراقبت‌های تکمیلی برای بهبودی سریع‌تر
- محیط اتاق را مرطوب نگه دارید.
- از تماس با دود سیگار و هوای آلوده خودداری کنید.
- از بالش اضافه برای بالا نگه داشتن سر هنگام خواب استفاده کنید تا تنفس راحت‌تر شود.
- در صورت احساس ضعف، از وعده‌های غذایی کوچک و پرانرژی مانند سوپ سبزیجات، فرنی یا برنج نرم استفاده کنید.
جمع‌بندی
سرماخوردگی در دوران بارداری معمولاً بیماری خطرناکی نیست، اما باید با دقت بیشتری درمان شود. با رعایت نکات ساده‌ای مانند استراحت کافی، تغذیه سالم، مصرف مایعات و اجتناب از داروهای بدون نسخه، می‌توانید به‌راحتی از این دوران عبور کنید. در صورت مشاهده علائم شدید یا تب بالا، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
سلامت مادر، سلامت نوزاد است؛ بنابراین مراقبت از خود، بهترین هدیه‌ای است که می‌توانید به کودک در راهتان بدهید.