اگر گریه‌های عصرگاهی نوزادتان شما را خسته کرده، این راهنمای عملی به شما کمک می‌کند تفاوت گریهٔ معمول و کولیکی را تشخیص دهید، یک پروتکل ۵ مرحله‌ای آرام‌سازی اجرا کنید و علائم هشدار را بشناسید.
فهرست مطالب
- کولیک چیست؟
- چک‌لیست تشخیصی سریع
- پروتکل آرام‌سازی ۵ مرحله‌ای
- مدیریت تغذیه و آروغ‌گیری
- مراقبت‌های روزمرهٔ کمک‌کننده
- چه چیزهایی معمولاً کمک می‌کند/کمتر مؤثر است
- چه‌وقتی به پزشک مراجعه کنیم؟
- پرسش‌های پرتکرار
- چک‌لیست چاپی یک‌صفحه‌ای
- جمع‌بندی و دعوت به اقدام
کولیک چیست؟
«کولیک نوزاد» به دوره‌هایی از گریهٔ شدید، طولانی و به‌سختی آرام‌شونده گفته می‌شود که معمولاً در هفته‌های ۲ تا ۱۲ پس از تولد رخ می‌دهد. بسیاری از نوزادان عصرها بی‌قرارتر می‌شوند. کولیک بیماری خطرناک نیست، اما می‌تواند برای خانواده بسیار فرساینده باشد.
نکته: کولیک تشخیصِ «کنار گذاشتنی» است؛ یعنی اول باید نشانه‌های هشدار و علل پزشکی جدی‌تر رد شوند.
چک‌لیست تشخیصی سریع
- زمان‌بندی: شروع معمول بین هفتهٔ ۲ تا ۴، اوج در هفته‌های ۶–۸، کاهش تا ماه سوم.
- الگوی عصرگاهی: گریه‌ها اغلب عصر/شب شدیدترند.
- سخت آرام می‌شود: با شیر/بغل/تعویض فوراً آرام نمی‌شود اما دوره‌ها می‌گذرند.
- رشد و تغذیه مناسب: با وجود گریه‌ها، وزن‌گیری و تغذیه کلی خوب است.
- بدون تب یا علائم هشدار: اگر تب/بی‌حالی/استفراغ جهنده وجود دارد، این چک‌لیست را کنار بگذارید و به بخش «علائم هشدار» بروید.
پروتکل آرام‌سازی ۵ مرحله‌ای (۲۰–۳۰ دقیقه)
- تماس پوستی (۵–۱۰ دقیقه): نوزاد را روی سینهٔ والد بگذارید؛ آرام نفس بکشید و ریتم یکنواخت ایجاد کنید.
- قنداق ایمن یا کیسه‌خواب: دست‌ها نزدیک بدن، لگن آزاد؛ برای برخی نوزادان فقط کیسه‌خواب بهتر جواب می‌دهد.
- حرکت یکنواخت: راه‌رفتن آرام، تاب ملایم در آغوش یا کالسکه؛ از تکان شدید خودداری کنید.
- نویز یکنواخت: صدای «شِشِش»، فن یا نویز سفید ملایم؛ صدا را متوسط نگه دارید.
- پستانک/مکیدن آرام: اگر خانواده با پستانک مشکلی ندارد، رفلکس مکیدن به آرامش کمک می‌کند.
اگر آرام نشد، چند دقیقه مکث کنید، دوباره از مرحلهٔ ۱ شروع کنید یا علت‌های پایه (گرسنگی، پوشک، دما) را بازبینی کنید.
مدیریت تغذیه و آروغ‌گیری
شیردهی
- گرفتن درست سینه و تخلیهٔ مؤثر را بررسی کنید؛ تعویض سینه زمانی که مکیدن کند می‌شود.
- آروغ‌گیری میان تغذیه و در پایان هر طرف می‌تواند کمک کند.
- وضعیت‌های عمودی‌تر بعد از تغذیه، به‌ویژه در نوزادان با رفلاکس خفیف، مفید است.
شیشه و شیر خشک/دوشیده
- از روش Paced feeding استفاده کنید: زاویهٔ حدود ۴۵ درجه، وقفه‌های کوتاه، سیگنال‌های سیری را دنبال کنید.
- سرشیشهٔ با دبیِ مناسب سن را انتخاب کنید تا جریان خیلی تند نباشد.
- پس از تغذیه ۱۵–۲۰ دقیقه عمودی نگه دارید و آروغ بگیرید.
مراقبت‌های روزمرهٔ کمک‌کننده
- زمان دمرِ نظارت‌شده: چند نوبت ۳–۵ دقیقه‌ای در روز برای تقویت گازگیری و رشد حرکتی.
- ماساژ شکم: حرکت ساعتگرد ملایم، ۵ دقیقه پس از تغذیه (نه بلافاصله).
- حمام ولرم کوتاه: می‌تواند در عصرها به آرامش کمک کند.
- نور و ریتم روز: قرارگرفتن در نور طبیعیِ روز، و شب‌ها نور کم و تعامل محدود.
- دفترچهٔ ثبت: زمان‌های گریه/تغذیه/خواب را برای یافتن الگوها یادداشت کنید.
چه چیزهایی معمولاً کمک می‌کند / کمتر مؤثر است
| کمک می‌کند | کمتر مؤثر/لازم نیست |
|---|---|
| بغل و تماس پوستی مکرر | تغییرات پیاپی و عجولانهٔ روش‌ها (یک روش را چند دقیقه فرصت بدهید) |
| قنداق یا کیسه‌خواب ایمن | پتو و بالش نرم در تخت (خطرناک و ممنوع) |
| نویز سفید ملایم | صداهای بلند یا موسیقی تند |
| آروغ‌گیری میان تغذیه | پُر کردن بیش‌ازحد معده برای «خواب طولانی‌تر» |
| پیاده‌روی عصرگاهی و نور روز | روشنایی زیاد و بازی تحریک‌کنندهٔ شبانه |
چه‌وقتی به پزشک مراجعه کنیم؟ (علائم هشدار)
- تب مقعدی بزرگ‌تر یا برابر ۳۸° در نوزاد زیر ۳ ماه
- بی‌حالی غیرمعمول، مکیدن ضعیف، یا قطع تغذیه
- استفراغ جهندهٔ مکرر، مدفوع خونی/سیاه قیری
- کاهش واضح ادرار، خشکی دهان/لب‌ها
- تنفس تند/ناله‌دار، فرورفتگی قفسهٔ سینه، کبودی لب
- گریهٔ با صدای خیلی زیر یا متفاوت با همیشه
در صورت مشاهدهٔ هر کدام از علائم بالا، سریعاً با پزشک اطفال یا اورژانس تماس بگیرید.
پرسش‌های پرتکرار
کولیک تا کی ادامه دارد؟
در بیشتر نوزادان بین هفتهٔ ۶ تا ۸ به اوج می‌رسد و تا پایان ماه سوم به‌تدریج کاهش می‌یابد.
آیا رژیم غذایی مادر در شیردهی تأثیر دارد؟
بعضی خانواده‌ها با حذف آزمایشیِ کوتاه‌مدتِ برخی خوراکی‌ها (مثلاً کافئین زیاد) تغییراتی می‌بینند؛ اما شواهد عمومی محدود است. حذف‌های سخت‌گیرانه را بدون نظر متخصص انجام ندهید.
دارو لازم است؟
برای کولیک معمول، درمان دارویی روتین توصیه نمی‌شود. هرگونه مکمل/دارو را فقط با نظر پزشک اطفال استفاده کنید.
اگر والدین فرسوده شدند چه کنیم؟
شیفت شبانه را تقسیم کنید، از اطرافیان کمک بگیرید، و حتی چند دقیقه استراحت ایمن با تحویل نوزاد به فرد مورد اعتماد می‌تواند مفید باشد.
چک‌لیست چاپی یک‌صفحه‌ای (کولیک و دل‌درد)
پروتکل ۵ مرحله‌ای
- تماس پوستی ۵–۱۰ دقیقه
- قنداق/کیسه‌خواب ایمن
- حرکت یکنواخت (راه‌رفتن/کالسکه)
- نویز سفید ملایم
- پستانک/مکیدن آرام (در صورت تمایل)
بررسی‌های سریع
- پوشک تمیز
- نزدیک‌بودن زمان خواب (نشانه‌ها: خمیازه/مالیدن چشم)
- دمای مناسب اتاق/لباس
- آروغ‌گیری انجام شد
علائم هشدار (تماس با پزشک)
تب ≥ ۳۸°، بی‌حالی، استفراغ جهنده، خون در مدفوع، کبودی لب یا تنفس دشوار.
برای چاپ تمیز: از گزینهٔ Print مرورگر استفاده کنید (بخش‌های غیرضروری خودکار مخفی می‌شوند).
جمع‌بندی و دعوت به اقدام
کولیک برای بسیاری از خانواده‌ها مرحله‌ای موقت اما دشوار است. با یک برنامهٔ ساده، ثبت الگوها و کمک گرفتن از اطرافیان می‌توانید از این دوره عبور کنید. اگر تجربه یا سؤال دارید در بخش نظرات بنویسید—به دیگر والدین هم کمک خواهد کرد.
این نوشته آموزشی است و جایگزین تشخیص یا درمان پزشکی نیست. در موارد اضطراری با پزشک تماس بگیرید.