در ۳۰ روز اول تولد نوزاد چه کنیم؟ این راهنمای مرحله‌به‌مرحله، از شیردهی و خواب تا حمام و زردی، همه را به‌صورت کاربردی و خلاصه پوشش می‌دهد.
مقدمه
۳۰ روز اول پس از تولد، دوره‌ای حساس و پر از سؤال برای والدین تازه‌کار است. در این مقاله یک نقشهٔ راه روزبه‌روز دارید: چک‌لیست کارهای ضروری، هشدارهای پزشکی، و میان‌برهایی که استرس را کم می‌کنند.
ایمنی و بهداشت پایه
- شست‌وشوی دست‌ها: قبل از تماس با نوزاد.
- مراقبت بند ناف: خشک و تمیز نگه‌داشتن؛ پوشک زیر بند قرار بگیرد.
- علائم هشدار فوری: تب (۳۸° و بالاتر)، بی‌حالی شدید، بی‌اشتهایی، تنفس تند یا خس‌خس، کبودی یا رنگ‌پریدگی غیرعادی.
تغذیهٔ نوزاد
شیردهی
- فواصل معمول: هر ۲–۳ ساعت (بر اساس نشانه‌های گرسنگی).
- نشانه‌های مکِ صحیح: درد نداشتن نوک سینه، بلع قابل‌مشاهده/شنیدن.
- آروغ بعد از هر وعده را فراموش نکنید.
تغذیه با شیرخشک
- نسبت رقیق‌سازی طبق راهنمای قوطی؛ از کم یا پُر کردن پیمانه خودداری کنید.
- استریل بطری و سرشیشه؛ نگهداری ایمن شیر آماده‌شده.
- ردیابی خروجی پوشک برای اطمینان از دریافت کافی مایعات.
خواب نوزاد
- ایمنی خواب: به پشت، روی سطح صاف، بدون بالش/عروسک/پتوهای لق.
- الگو: هفتهٔ اول تا چهارم، خواب تکه‌تکه و کوتاه طبیعی است.
- آرام‌سازی: قنداق ایمن، نویز سفید ملایم، نور کم و روتین ثابت شبانه.
حمام و مراقبت از پوست
- ۲–۳ بار در هفته کافی است؛ بقیهٔ روزها شست‌وشوی موضعی.
- دمای آب حدود ۳۷ درجه؛ روی مچ دست تست شود.
- شویندهٔ ملایم مخصوص نوزاد؛ خشک‌کردن ملایم و استفاده از مرطوب‌کننده بی‌عطر در صورت نیاز.
زردی نوزادی
- اگر زردی رو به افزایش است یا بعد از روز ۱۴ ادامه دارد، ارزیابی پزشکی لازم است.
- شیردهی/تغذیهٔ مکرر و نور غیرمستقیم روزانه کمک‌کننده است.
- طبق توصیهٔ پزشک، پیگیری آزمایش‌ها را انجام دهید.
چک‌لیست روزبه‌روز ۳۰ روز اول
روزهای ۱–۳
- تماس پوست‌به‌پوست و شروع تغذیه بر اساس تقاضا.
- پایش علائم زردی و خروجی پوشک.
- مراقبت از بند ناف، خشک و درمعرض هوا.
روزهای ۴–۷
- وزن‌کشی طبق توصیهٔ ماما/پزشک.
- شروع روتین خواب شبانهٔ کوتاه (نور کم، پوشک، تغذیه، آغوش).
- نخستین حمام کوتاه با دمای مناسب.
هفتهٔ دوم
- ادامهٔ تغذیهٔ منظم؛ توجه به نشانه‌های سیری/گرسنگی.
- مراقبت از پوست (جوش نوزادی معمولاً گذراست).
- Tummy Time خیلی کوتاه (۱–۲ دقیقه، چند نوبت در روز) با نظارت کامل.
هفتهٔ سوم
- تقویت روتین خواب؛ محیط ثابت و آرام.
- گرفتن آروغ در میانه و پایان هر وعده.
- تعامل چشمی کوتاه و لبخند پاسخ‌گو.
هفتهٔ چهارم
- پایش رشد و مراجعهٔ دوره‌ای طبق برنامهٔ مراقب سلامت.
- افزایش تدریجی Tummy Time در صورت تحمل.
- ثبت الگوی خواب/تغذیه برای شناسایی ریتم نوزاد.
سلامت روان والدین
- نشانه‌ها: غم پایدار، بی‌لذتی، اختلال خواب/اشتها—در صورت تداوم با پزشک صحبت کنید.
- تقسیم وظایف: برنامهٔ کوتاه کارها + درخواست کمک از خانواده/دوستان.
- خواب والدین: چرت‌های کوتاه هماهنگ با خواب نوزاد.
سؤالات پرتکرار
اگر نوزاد هر ۲ ساعت یک‌بار بیدار می‌شود طبیعی است؟
بله در ماه اول رایج است. مهم‌تر از ساعت، نشانه‌های رشد و خروجی پوشک است.
چند پوشک خیس/کثیف در روز نشان‌دهندهٔ تغذیهٔ کافی است؟
از روز پنجم به بعد معمولاً ۶–۸ پوشک خیس در روز نشانهٔ دریافت مایعات کافی است.
تب از چند درجه نگران‌کننده است؟
دمای مقعدی ۳۸° سانتی‌گراد و بالاتر در نوزاد زیر ۳ ماه نیازمند ارزیابی فوری پزشکی است.
حمام روزانه لازم است؟
خیر؛ ۲–۳ بار در هفته کافی است. تمرکز بر شست‌وشوی موضعی و خشک‌کردن صحیح.
زردی تا چه روزی طبیعی است؟
اگر رو به کاهش باشد و از ۲ هفته عبور نکند، اغلب طبیعی است؛ در غیر این صورت پیگیری پزشکی نیاز است.
یادداشت: این مقاله جایگزین نظر پزشک نیست. در صورت نگرانی، با پزشک اطفال تماس بگیرید.